De 3 leiderschapsstijlen volgens het Full Range Leadership Model

Regelmatig staan leiders voor de uitdaging om teams met veel verschillende mensen effectief te sturen. De leiderschapsstijl die voor de ene medewerker werkt, kan juist niet werken voor de ander. Het vinden van de juiste balans tussen leiderschapsstijlen heeft een positief effect op het functioneren van medewerkers en de algehele gezondheid van een organisatie. Maar hoe krijg je dat voor elkaar? Het Full Range Leadership Model van Bass & Avolio (1997) maakt onderscheid tussen 3 leiderschapsstijlen die elk leiden tot verschillende niveaus van efficiëntie en betrokkenheid. We zetten deze leiderschapsstijlen voor je op een rij om je op weg te helpen. 

Wat is het Full Range Leadership Model?

Het Full Range Leadership Model (FRLM) is gebaseerd op meer dan 100 jaar aan leiderschapsonderzoek. Het is ontwikkeld om de diversiteit van leiderschapsgedragingen te begrijpen en te omarmen. In tegenstelling tot een one-size-fits-all aanpak, erkent dit model dat effectieve leiders zich bewust zijn van de nuances van verschillende situaties en passende stijlen kunnen inzetten om de gestelde doelen te bereiken. 

Het Full Range Leadership Model onderscheidt zich door drie kernstijlen: transformationeel, transactioneel en laissez-faire leiderschap. Door deze stijlen af te wisselen kunnen leiders inspelen op specifieke behoeften van hun team en de dynamiek binnen de organisatie. Het model begeleidt leiders dus bij het toepassen van de juiste leiderschapsstijl op het juiste moment. 

Transformationeel leiderschap

Transformationeel leiderschap is gericht op het inspireren en motiveren van medewerkers om het beste uit zichzelf te halen. Dit doen leiders door middel van charisma, intellectuele stimulatie en individuele aandacht. Een transformationeel leider is er niet om medewerkers te vertellen wat zij moeten doen, maar om ze te ondersteunen bij persoonlijke ontwikkeling en de talenten van medewerkers zo goed mogelijk te benutten. 

Katalysator vs. Pionier

De Leiderschap Scan van Ixly introduceert twee subprofielen van transformationeel leiderschap, namelijk de Katalysator (gericht op het sociale aspect) en de Pionier (gericht op inspireren). 

Ixly heeft een uitgebreide analyse uitgevoerd van 846 afgenomen Leiderschap Assessments, waaruit bleek dat transformationele leiders in twee onderscheidende groepen konden worden ingedeeld. De ene groep omvatte competenties die het sociale aspect van transformationeel leiderschap vertegenwoordigen, zoals cohesie, samenwerking en consolideren (Katalysator). De andere groep richtte zich meer op het inspirerende aspect van deze leiderschapsstijl, met competenties als flexibiliteit, inspiratie, visie en sensitiviteit (Pionier). Deze subprofielen bieden een nog diepgaander inzicht in het transformationeel leiderschap. 

Onderzoek heeft aangetoond dat het transformationeel leiderschap de meest effectieve leiderschapsstijl is. Het versterkt niet alleen het vertrouwen binnen teams, maar ook de relatie tussen de leider en het team. Het transformationeel leiderschap is vooral gericht op de menselijke relatie en is een stuk minder zakelijk.

Transactioneel leiderschap

Een transactioneel leider kijkt hier heel anders naar. Binnen deze stijl wordt de relatie tussen de leider en het team namelijk gezien als een soort zakelijke transactie. De leider stelt vast welke taken er van het team worden verwacht en welke beloningen  ze toegekend krijgen in ruil daarvoor. Het legt de nadruk op resultaten, efficiëntie en prestaties in plaats van op mensen en relaties. 

Het voordeel van deze leiderschapsstijl is dat er een duidelijk verband is tussen prestaties en beloningen. Het kan erg productief zijn, zeker als het gaat om het behouden van structuur en het behalen van resultaten op korte termijn. Anderzijds kan de sterke focus op prestaties juist demotiverend werken, en een belemmering vormen voor creativiteit en innovatie.

Laissez-faire leiderschap

Leiders met een laissez-faire aanpak geven medewerkers alle vrijheid om zelf beslissingen te nemen. Soms is het als leider verstandig om een stapje terug te zetten en medewerkers de vrijheid te geven om zaken zelf af te handelen. Hiermee geef je medewerkers de ruimte om te groeien. Maar dit is niet wat een laissez-faire leider doet. 

Deze leiderschapsstijl wordt ook wel omschreven als ‘het ontbreken van leiderschap’. Het wordt in verband gebracht met verminderde extra inzet van medewerkers, een lagere tevredenheid over de leider en minder betrokkenheid van medewerkers (Yahaya, R., & Ebrahim, F., 2016). Het wordt gezien als de minst effectieve vorm van leiderschap, echter kan het wel goed werken in teams die al zeer vaardig, bekwaam en gemotiveerd zijn.

In de Leiderschap Scan heeft Ixly gekozen voor een omgekeerde benadering van ‘laissez-faire’, namelijk het 'interventionistisch' leiderschap. De negatieve relatie tussen competenties die bij het laissez-faire profiel hoorden, zoals besluiteloosheid, afwachtendheid en verlatenheid, en de overige leiderschapscompetenties leidde tot onduidelijkheid bij de interpretatie van scores op de profielen. De interventionistische leiderschapsstijl schetst de neiging van een leider om te sturen en in te grijpen, waardoor de interpretatie van de scores eenvoudiger wordt. Bovendien is het in een ontwikkelingsproces nuttiger om aan iemand uit te leggen voor welke leiderschapsstijl hij het meeste potentieel heeft, in plaats van te benadrukken voor welke leiderschapsstijl hij niet geschikt is.

De juiste mix van leiderschapsstijlen

De kracht van het Full Range Leadership Model ligt in de mogelijkheid voor leiders om de drie leiderschapsstijlen flexibel toe te passen, afhankelijk van de situatie en de behoeften van het team. Een succesvolle leider herkent de nuances van elke stijl en integreert ze op een evenwichtige manier om een positieve en productieve werkomgeving te creëren. Hiermee bereik je veel voordelen op de werkvloer, waaronder een verhoogde medewerkerstevredenheid en een versterking van de onderlinge relaties tussen teamleden. 

Wil je meer inzicht krijgen in deze leiderschapsstijlen, welke leiderschapscompetenties daarbij horen en hoe je iemands aanleg voor leiderschap kan meten? Bekijk dan onze Q&A over leiderschap, waarin een Research Consultant van het Research and Development (R&D) team van Ixly je antwoord geeft op al je vragen.